بورس رکورد شکست / هیجان خرید سهام، ارز و سکه فروکش کرد

 وضعیت هفته گذشته بازار سرمایه نشان می دهد معاملات ناپیوسته، نقدشوندگی سهام را به چالش کشیده است. در مرحله اول معاملات صبح بر روند و قیمت بازار ظهر اثرگذار است و از سوی دیگر امکان فروش و جابه جایی سهام به دلیل فاصله دو بازار کم شده است.

تابلوی بورس در آخر هفته به رنگ سرخ درآمد و روند بازار سکه و ارز کاهشی شد. در چهارشنبه خروج، سهام هیچ صنعتی شاهد ورود پول سرمایه گذاران حقیقی نبود، در طرف عرضه نیز آمار خروج پول حقیقی ها رکورد شکست. هزار و ۲۶۴ میلیارد تومان از پول سرمایه گذاران حقیقی در پایان مبادلات چهارشنبه از بازار خارج شد؛ تصویری که از ۱۴ دی ۹۸ در بازار سهام تکرار نشده بود.

دیروز یکی از کم حجم ترین روزهای معاملاتی را شاهد بودیم و ارزش معاملات خرد با ثبت رقم ۵هزار و ۱۲۰میلیارد تومان به کمترین رقم از ۶ اردیبهشت ماه رسید. روز چهارشنبه ارزش صف های فروش تشکیل شده در بورس، فرابورس و بازار پایه از ۱۵ هزار میلیارد تومان فراتر رفت. این صف های خرید برای ۷۴ درصد از کل سهام شرکت های بورس تشکیل شد. از سوی دیگر روند مشابهی روز چهارشنبه در بازار ارز و سکه رقم خورد و معامله گران به دنبال خروج از موقعیت خرید و قرار گرفتن در صف فروش بودند که روند کاهشی در این بازارها را به دنبال داشت.

چهارشنبه خروج در بازارها

بورس تهران در آخرین روز معاملاتی مردادماه در حالی به کار خود پایان داد که این نماگر از ابتدای این ماه ۲۷/ ۸ درصد کاهش را تجربه کرد و راه های رفته را بازگشت. شاخص کل بورس تهران در آخرین روز کاری در نهایت در ایستگاه یک میلیون و ۷۵۷ هزار واحد متوقف شد. رکوردی که در این هفته از بازار سرمایه به ثبت رسید کاهش ۱۱ درصدی هفتگی شاخص کل بورس بود؛ این رخداد در تاریخ فعالیت بورس سابقه نداشته است.

ارزش بازار بورس تهران در روز چهارشنبه به ۷۷/ ۶۵ هزار میلیارد تومان رسید. این عدد نشان می دهد بورس تهران از ابتدای مردادماه، حدود ۴۹۵ هزار میلیارد تومان از ارزش بازار خود را از دست داده است. آنچه که در روند معاملات چهارشنبه به چشم می خورد افت شدید ارزش معاملات است. در این روز ارزش معاملات خرد بورس تهران به ۵۱۲۰ میلیارد تومان رسید. این رقم کمترین عدد از تاریخ ۶ اردیبهشت ماه سال جاری تاکنون بوده است. همچنین ارزش صفوف فروش در مجموع بورس، فرابورس و بازار پایه به ۵/ ۱۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. صف فروش در ۴۸۱ نماد معاملاتی تشکیل شد؛ این تعداد ۷۴ درصد از کل سهام را تشکیل می دهند.

بازار سرمایه روز چهارشنبه رکورد دیگری را نیز به ثبت رساند و حدود ۱۲۶۴ میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد. این میزان خروج پول حقیقی از ۱۴ دی ماه ۱۳۹۸ (یک روز بعد از شهادت سردار سلیمانی) بیشترین میزان خروج پول حقیقی از بازار بوده است. به نظر می رسد روند طی شده بیش از هر چیزی تحت تاثیر تصمیمات کارشناسی نشده و خدشه دار شدن اعتماد مردم رخ داده است. این در شرایطی است که بازار سرمایه برای تخلیه هیجان فروش و بازگشت اعتماد از دست رفته نیاز به زمان دارد.

پیچیده شدن تامین مالی

معکوس شدن روند رو به رشد بازار سرمایه و افت دسته جمعی قیمت نمادها در بازار سرمایه، به عاملی بدل شده تا سرمایه گذاران خرد به سراغ نمادهایی بروند که در چند ماه اخیر نسبت به نمادهایی مانند پالایشی ها، پتروشیمی ها، فلزی ها و معدنی ها رشد کمتری داشته اند و اصطلاحا از بازار جا مانده اند. این در حالی است که رئیس سازمان برنامه و بودجه پیش از این اعلام کرده بود تا پایان سال ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار میلیارد تومان سهام دولتی برای جبران کسری بودجه در بورس به مردم عرضه خواهد شد. اگر این رفتار سهامداران باقی بماند با توجه به ماهیت شرکت های دولتی، همین امر به عاملی بدل می شود که می تواند در ماه های پیش رو دولت را در تامین کسری بودجه از بازار سرمایه با مشکلی جدی مواجه کند و دود برخاسته از ناهماهنگی تصمیم سازان به چشم خود دولت برود.

معاملات ناپیوسته و نقدینگی

وضعیت هفته گذشته بازار سرمایه نشان می دهد معاملات ناپیوسته، نقدشوندگی سهام را به چالش کشیده است. در مرحله اول معاملات صبح بر روند و قیمت بازار ظهر اثرگذار است و از سوی دیگر امکان فروش و جابه جایی سهام به دلیل فاصله دو بازار کم شده است.

زمان بندی انجام معاملات و نوع شرکت های حاضر در دو بازار نیز جای سوال دارد. به عنوان نمونه سهام ذوب آهن در بازه زمانی اول بازار و برخی شرکت های فولادی در بازه زمانی دوم معامله می شوند، در حالی که همگی در یک صنعت جا گرفته اند. موضوع ناپیوستگی معاملات و اختلال در هسته معاملات از موضوعاتی است که بر روند بازار اثرگذار بوده است.

از نگاه برخی از کارشناسان بازار راهکارهای پیشنهادی می تواند برای حل موقت مشکل هسته معاملات، اصلاح تایم بازار باشد به گونه ای که حداقل بخشی از زمان دو بازار حتی برای یک ساعت هم که شده مشترک باشد. تایم معاملات دوم بازار نیز بیش از اندازه است و به اعتقاد فعالان بازار می تواند کمتر شود. این در حالی است که برخی پیشنهاد معاملات پیوسته ۵ ساعته بورس را از ۹ صبح تا ۲ بعد از ظهر جهت حل مشکل معاملات بازار دارند. اما برای حل مشکل به صورت دائم حذف دامنه نوسان و برداشتن حجم مبنا را راهکار اساسی می دانند.

مساله صندوق های با درآمد ثابت

وضعیت بورس طی هفته گذشته نشان می دهد بخشی از فشار فروش بازار از سوی نهادهای حقوقی مربوط به صندوق های درآمد ثابت است که طبق اخبار منتشر شده این صندوق ها ملزم شده اند حد نصاب سرمایه گذاری در سهام را تا ۵ درصد کاهش دهند. براساس این خبر صندوق های با درآمد ثابت تا پایان سال ۹۹ فرصت خواهند داشت نسبت به رعایت حد نصاب ۵ درصد سهام خود اقدام کنند.

به نظر می رسد مبلغ فروش سهام از سوی این صندوق ها برای رعایت حدنصاب ۵ درصدی حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان است که با توجه به شرایط خاص بازار سهام در این روزها، لازم است مهلت بیشتری به این صندوق ها (برای مثال ۳ ماه) داده شود. در ماه آینده فرصت های بسیار بهتری برای فروش وجود دارد و نیازی به حراج سهام ارزنده در این قیمت ها نیست. اگرچه گمانه زنی هایی در خصوص اصلاح مصوبه اخیر مطرح شده است.

به نظر می رسد رشد شدید بازار سهام از ابتدای سال موجب شده فعالان بازار سرمایه دست به ماشه حرکت کنند و جریان اختلاف درخصوص عرضه دارا دوم به این امر دامن زده است. همچنین رصد بازار نشان می دهد رفتار برخی از حقوقی ها نیز عامل مهمی در بیشتر کردن ترس در بازار بوده است. به عنوان مثال عرضه سنگین نماد فولاد در رنج های منفی یکی از این موارد بوده است. از سوی دیگر به دلیل ریزش دسته جمعی ارزش سهام در بازار سرمایه، برخی از افراد تصمیم به فروش یونیت صندوق های سرمایه گذاری خود گرفتند و همین امر موجب شده حقوقی های نمادهای بزرگ بازار برای تامین نقدینگی مجبور به فروش اجباری شوند.

تصمیم سازی های اشتباه

از دیگر عوامل خروج پول از بازار سرمایه می توان به عواملی همچون آزادسازی سهام عدالت، کاهش سقف اعتبار، عرضه های اولیه و فروش ها در نمادهای دولتی مانند نمادهای خودرویی، پالایشی، شستا و... را نام برد. همچنین خبر عرضه سلف پر ابهام نفتی نیز به نگرانی های بازار اضافه کرد، این ها در شرایطی است که با بزرگ شدن بازار، حمایت با تزریق پول دشوار شده است.

همچنین کاهش اعتبارات کارگزاری ها به مشتریان نیز موجب تقویت طرف عرضه و موجب تضعیف سمت تقاضا شده است. بررسی «دنیای اقتصاد» از سوی کارشناسان نشان می دهد چنانچه انتظارات تورمی کنترل شده باشد کاهش نرخ سود مشکلی پیش نمی آورد و در این برهه بسیار مفید است. اگر قرار است تامین مالی از بازار سرمایه انجام شود باید جریان ورود پول از بانک به بازار سرمایه تداوم داشته باشد. افزایش تدریجی سقف اعتباری و سقف صندوق ها که فلسفه کاهش آن نیز ایجاد ابزار برای بازار منفی بود می تواند کمک کننده باشد. همچنین کاهش سرعت عرضه های اولیه، مدیریت فروش سهام عدالت و مدیریت عرضه ها توسط دولت همگی ابزاری هستند که دولت می تواند از آن ها برای تعادل بخشی به بازار استفاده کنند.

سناریوی ایده آل برای بازار به تعادل رسیدن در محدوده های فعلی است و احتمالا هرگونه برگشت پرشتاب با عرضه زیاد مواجه خواهد شد. در این بین نمادهایی هستند که با بیش واکنشی افت شدیدی را تجربه کرده و در یک بازار متعادل می توانند رشد قیمت داشته باشند. می شود امیدوار بود که در روزهای آینده از فشار فروش کاسته شده و نمادها به تدریج مسیر خود را جدا کنند.

منبع:دنیای اقتصاد