کوچک شدن "مغز" یا "آتروفی" مغز چیست؟

کوچک شدن مغز با افزایش سن تا حدی طبیعی است و به آن آتروفی مغز می‌گویند. همان‌طور که بدن پیرتر می‌شود، مغز نیز پیر می‌شود؛ اما همهٔ مغزها یک‌جور پیر نمی‌شوند.

تغییرات مرتبط با سالخوردگی در مغز شامل کاهش توده مغز، تحلیل رفتن نواحی از مغز که دارای فیبرهای عصبی‌اند، کاهش ارتباطات بین نورون‌ها و تغییراتی در سیستم فرارسان‌های عصبی که اطلاعات مغز و بدن را ردوبدل می‌کنند می‌شود. همهٔ این عوامل می‌توانند در افت توانایی‌های ادراکی مرتبط با پیری نقش داشته باشند.

علت‌های کوچک شدن مغز

چه چیزهایی باعث می‌شوند مغز ما با افزایش سنمان کوچک شود؟

نوسانات در فشارخون می‌تواند به رگ‌های ریز مغز که نسبت به تغییرات حساس‌اند آسیب وارد نماید. آسیب‌های رگی و عروقی در مغز می‌تواند منجر به تغییرات ساختاری و کاهش قدرت ادراکی شود

پایین‌بودن سطح فیتنس

فیتنس به معنی تناسب‌اندام و نوعی آمادگی جسمانی است که نتیجهٔ ورزش و تغذیهٔ مناسب می‌باشد.

محققان دانشگاه بوستون دریافته‌اند افرادی که فیتنس بدنی ضعیفی در دهه ۴۰ زندگی خود دارند، مغزشان با رسیدن به ۶۰ سالگی به میزان چشمگیری حجم کم می‌کند. کارشناسان این کاهش حجم مغز را علامتی از پیری زودهنگام مغز می‌دانند.

در این مطالعه اطلاعات ۱۲۰۰ فرد حدود ۴۰ سال درمورد ورزش‌کردن یا ورزش نکردنشان جمع‌آوری شد. وقتی ۲۰ سال بعد از مغز این افراد ام‌آرآی گرفته شد، معلوم شد آنهایی که در میان‌سالی فیتنس کمتری داشتند، در سال‌های بعدی زندگی خود دارای بافت خیلی کمتری در مغز خود بودند.

آسیب عروقی

همچنین محققان دریافتند افرادی که سطح فیتنس پایین‌تری داشتند بعد از چند دقیقه تمرین روی تردمیل، با اینکه سرعت کمی داشتند، فشارخون دیاستولیکشان افزایش زیادی پیدا کرد. این افراد همان‌هایی بودند که بیشتر احتمال داشت مغزشان در سن ۶۰ سالگی، حجم کم کند.

نوسانات در فشارخون می‌تواند به رگ‌های ریز مغز که نسبت به تغییرات حساس‌اند آسیب وارد نماید. آسیب‌های رگی و عروقی در مغز می‌تواند منجر به تغییرات ساختاری و کاهش قدرت ادراکی شود.

پژوهشگران در این مطالعه به دنبال این بودند که بفهمند این تغییرات اساسی در فشارخون چگونه می‌تواند موجب تغییرات ساختاری مغز در آینده شود. آن‌ها دریافتند افرادی که در میان‌سالی از تناسب‌اندام یا فیتنس کمتری برخوردار بودند، در تست‌های مربوط به توانایی‌های ادراکی در ۶۰ سالگی امتیاز کمتری گرفتند (نسبت به کسانی که در میان‌سالی خود فیتنس خوبی داشتند).

سایر علت‌های کوچک شدن مغز که ربطی به سن ندارند شامل آسیب، برخی از بیماری‌ها و اختلالات و عفونت‌ها می‌شود. مغز می‌تواند در اثر مصرف الکل نیز کوچک بشود.

برخی از عوامل می‌توانند احتمال ابتلا به آتروفی مغز را افزایش دهند:

. سن بالا

. سابقهٔ اختلالات ژنتیکی در خانواده مانند بیماری هانتینگتون

. سابقهٔ اختلالات نورولوژیکی در خانواده مانند بیماری آلزایمر

. آسیب سر یا مغز

. مصرف الکل

. سیگارکشیدن

آیا کوچک شدن مغز موجب زوال عقل می‌شود؟

بین آتروفی مغز و زوال عقل ارتباط وجود دارد. زوال عقل باعث آتروفی شدید مغز می‌شود. زوال عقل یک عبارت کلی است که برای مشکلات فکری جدی به کار می‌رود که در زندگی روزانه اختلال ایجاد می‌کنند. شایع‌ترین نوع زوال عقل، بیماری آلزایمر است.

درمان آتروفی مغز چیست؟

درمان واحد و خاصی برای کوچک شدن مغز وجود ندارد چون می‌تواند علامتی از یک یا چند عارضهٔ دیگر باشد. پزشکان کمک می‌کنند با راهکارهایی علائم علت اصلی کوچک شدن مغز کنترل شوند. برنامهٔ درمانی اغلب شامل ترکیبی از رویکردهای زیر است:

. دارودرمانی

. فیزیوتراپی و کاردرمانی

. مشاوره

. گفتاردرمانی

. در برخی موارد عمل جراحی

اگر سکته مغزی رخ بدهد، بیمار نیاز به اقدام درمانی فوری خواهد داشت، مانند دارو جهت حل کردن لخته خون و همچنین توان‌بخشی.

چگونه از کوچک شدن مغز جلوگیری کنیم؟

هرچند بعضی از علت‌های آتروفی مغز ممکن است اجتناب‌ناپذیر باشند؛ اما شواهد علمی نشان می‌دهند تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند از مغز در برابر آتروفی ناشی از پیری جلوگیری نماید.

ورزش منظم

حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش و فعالیتی که ضربان قلب را بالا می‌برد همراه با دو روز تمرین قدرتی در هفته یک روش عالی برای پیشگیری از آتروفی مغز است. اما به‌هرحال هر مدلی که فعالیت کنید و بدنتان را به تحرک وادارید مفید است.

فشار خونتان را کنترل کنید

یک راه دیگر برای محافظت از مغز در برابر آتروفی، کنترل فشارخون است که یکی از ریسک فاکتورهای آسیب قلب و عروق می‌باشد. ورزش منظم به کنترل فشارخون نیز کمک می‌کند و ضمناً برای کاهش استرس نیز مفید است. مصرف نمک را در رژیم غذایی‌تان محدود کنید و وزن سالمی را حفظ نمایید. اگر خودتان قادر به کنترل فشار خونتان نیستید، از پزشک کمک بگیرید. ممکن است طبق نظر پزشک به دارو نیاز داشته باشید تا فشار خونتان در طیف سالم‌تری قرار بگیرد.

تغییرات لازم را در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید

تحقیقات نشان می‌دهد علاوه بر ورزش و کنترل فشارخون، عادت‌های دیگری نیز وجود دارند که احتمال کوچک شدن مغز را کاهش می‌دهند:

. سیگار نکشید.

. رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

. در اوقات فراغت به فعالیت‌های مفرح و چالش‌برانگیز بپردازید.

. استرستان را کنترل کنید.

. نفس عمیق بکشید.

. الکل مصرف نکنید.

. ارتباطات اجتماعی داشته باشید.

. به‌اندازه کافی بخوابید.