گفتگویی خواندنی با هوتن شکیبا

این گفت‌وگو دو روز قبل از اختتامیه جشنواره انجام شده است؛ در روزهایی که برای نمایش فشرده «شبی که ماه کامل شد» حسابی سرش شلوغ بود.

بعد از فیلم شبی که‌ماه کامل شد از سخت بودن نقش عبدالحمید گفتید. چرا معتقدید این نقش سخت بود؟

اگر می‌گویم این نقش سختی‌هایی داشت، این سختی را می‌توان از چند وجه بررسی کرد. خود نقش عبدالحمید، برادر عبدالمالک ریگی، وضعیت‌های مختلفی را در ماجرای فیلم تجربه ‌کرد و به مرور دچار تحول شد. این تحول در مسیر قصه با ظرافت اتفاق افتاد و در سینما، اینکه بازیگر بتواند روند تحول را به خوبی به نمایش بگذارد کار ساده‌ای نیست.

موقعیت‌هایی که در فیلمنامه ساخته شده بود هم سختی‌های خاص خود را داشت؛ از غذا‌دادن به کروکودیل گرفته تا رانندگی‌ خطرناک. شرایط آب و هوایی محل فیلمبرداری هم بسیار خاص بود.

 

این نخستین نقش اصلی است که در یک فیلم سینمایی بازی کردید؟

قبل از این در تجربه‌های سینمایی، من نقش‌های مکمل را برعهده داشتم. مثل فیلم‌های «طبقه حساس» و «پله». در فیلم «حق سکوت» هم نقش مکمل را برعهده داشتم که متأسفانه این فیلم هرگز اکران نشد.

«موج اف‌ام ردیف ۴۸» فیلم دیگری است که در آن حضور داشتم اما به جشنواره امسال نرسید. در شبی که ‌ماه کامل شد برای نخستین بار نقش اول یک فیلم سینمایی را بازی کردم.

این ایراد نیست و اتفاقا به‌نظر من بسیار هم اتفاق خوبی است. من معتقدم این بحث نباید وجود داشته باشد چون چیزی که عجیب است، ریسک‌نکردن فیلمسازان ماست. وقتی در انتخاب بازیگران ریسک وجود نداشته باشد، نقش همیشه به بازیگری می‌رسد که در نقش‌های مشابه بازی کرده و به نوعی جواب خود را پس داده است.

این یعنی فیلمساز معمولا سراغ گزینه آماده‌ای می‌رود که از قبل مطمئن است نقش به او می‌خورد. اینجاست که تکرار اتفاق می‌افتد. به‌نظر من ریسک‌کردن فیلمساز نسبت به تن‌دادن او به تکرار عادی‌تر است. وقتی فیلمساز ریسک نمی‌کند فرصت تجربه‌های جدید از بازیگر گرفته می‌شود.

تا جایی که اطلاع دارم قبل از من با هومن سیدی برای ایفای این نقش صحبت شد اما با توجه به مشغولیت‌های او، نتوانسته بازی در فیلم را بپذیرد. فیلمبرداری شبی که‌ماه کامل شد ۵‌ ماه طول کشید، بخش‌های زیادی از فیلم هم خارج از تهران و حتی خارج از کشور ضبط شد.

 

بازی شما در تئاتر شناخته‌شده‌تر است. با ورود بازیگران تئاتر به سینما موافقید؟

من با مرزبندی بازیگران مخالفم. خط‌کشی‌کردن بین بازیگران تئاتر و سینما کار اشتباهی است. فکر می‌کنم بازیگر یا خوب است یا بد، اگر بازیگری در سینما خوب باشد می‌تواند تئاتر را هم تجربه کند و برعکس.

 

خودتان قرار است بعد از این در سینما فعال‌تر شوید؟

اینکه قرار هست من بعد از این بیشتر در سینما فعالیت کنم یا نه، به پیشنهادها بستگی دارد. در این سال‌ها هم تعداد پیشنهادهای بازیگری که دریافت کردم کم نبوده اما یا زمان، اجازه حضور در سینما را به من نداد یا اینکه کار پیشنهادشده را دوست نداشتم.

ضمن اینکه سراغ تجربه‌های تکراری نرفتم و ترجیح دادم دنبال تجربه‌ای جدید باشم. در نتیجه اینکه در آینده حضور من در سینما افزایش پیدا می‌کند یا نه، تا حد زیادی به پیشنهادهای فیلمسازان بستگی دارد.

شما جزو معدود بازیگرانی هستید که در این رشته تحصیل کرده‌اید. تحصیلات در تجربه بازیگری به کمک شما آمده است؟

به‌طور قطع تحصیلات آکادمیک در تجربه بازیگری بسیار به کمک من آمده است. از سال۱۳۸۱ که وارد دانشگاه شدم، تا مقاطع کارشناسی در دانشگاه سوره بودم و بعد هم در سینما و تئاتر کارشناسی‌ارشد گرفتم.

ارتباط با فضای دانشگاهی در موفقیت من بسیار نقش داشته و همچنان تلاش می‌کنم ارتباطم را با این فضا حفظ کنم. فضای دانشگاهی پویاست، دانشجویان هم هنوز وارد فضای حرفه‌ای نشده‌اند در نتیجه جرأت تجربه‌هایی را دارند که در محیط حرفه‌ای چندان وجود ندارد.

 

در خاطرات خود از واکنش خانواده و مخالفت آنها برای انتخاب بازیگری گفته‌اید.

به خاطر دارم پدرم در واکنش به انتخاب سینما از طرف من، ابتدا مخالفت کرد اما بعد مرا کنار کشید و گفت هر رشته‌ای را دوست داری انتخاب کن، بهتر است رشته موردعلاقه‌ات را بخوانی و بیکار باشی تا اینکه در رشته‌ای دیگر تحصیل کنی و باز هم کاری پیدا نکنی. خوشبختانه این اتفاق برای من نیفتاد و توانستم در همان رشته‌ای که دوست داشتم، درس بخوانم و مشغول به‌کار شوم.

 

خودتان فکر می‌کنید ممکن است سیمرغ نقش اول بازیگر مرد امسال به شما برسد؟(این مصاحبه قبل از اختتامیه جشنواره انجام شده است)

تجربه حضور در جشنواره‌های مختلف به من یاد داده نه آن‌قدر از جایزه گرفتن ذوق‌زده شوم که اصل کار را از یاد ببرم و نه آن‌قدر از جایزه نگرفتن سرخورده شوم که ارزش دوستان برنده را نادیده بگیرم. به‌نظر من هرکس جایزه بگیرد، آن هم سیمرغ باارزش جشنواره فجر را، حتما خوشحال می‌شود و من هم همینطور. اما جایزه بخش کوچکی از کار ماست.

 

نقش عبدالحمید و بقیه نقش‌های شبی که‌ماه کامل شد در دنیای بیرون مابه‌ازای واقعی داشته است. چقدر برای نزدیک‌شدن به این نقش تلاش و مطالعه کردید؟

با مردم محلی بسیار حرف زدیم تا با فرهنگ و فضای حاکم آشنا شویم. پروژه‌ای مثل شبی که‌ماه کامل شد، پیش‌تولید طولانی داشته که گروه کارگردانی زحمت انجام آن را کشیده‌اند. ما هم از برایند مطالعات آنها استفاده کردیم.

 

فکر می‌کنید در این کار موفق بودید؟

خیلی از کسانی که فیلم را دیده‌اند می‌گویند چرا با وجود اینکه عبدالحمید در نهایت باید منفور باشد، اما وقتی فیلم تمام می‌شود هنوز او را دوست داریم و دلمان به حال او می‌سوزد؟ من هم در پاسخ می‌گویم که اتفاقا ما هم همین را می‌خواهیم!

عبدالحمید هم مانند هر انسانی فطرت بدی ندارد اما شرایط او را به سمتی می‌برد که دچار تردید می‌شود و می‌لغزد. این اتفاق ممکن است برای هر آدمی در زندگی رخ دهد.

در زندگی روزمره هم با این ماجراها مواجه می‌شویم، مثل وقتی که مجرمی را به‌علت اختلاس دستگیر می‌کنند و آن فرد با اینکه در جنبه‌های دیگر انسان خوبی بوده، در نقطه‌ای ترجیح داده سراغ منافع شخصی برود و خطا کرده است.

 

این شب‌ها که فیلم را با مردم تماشا می‌کنید با چه بازخوردهایی مواجه شده‌اید؟

خدا را شکر مردم واکنش‌های مثبتی نسبت به فیلم نشان می‌دهند و بیشتر تماشاگران، فیلم را دوست داشتند. نکته‌ای که برای من اهمیت زیادی داشته این است که فیلم به راحتی در ذهن بیننده تمام نمی‌شود.

اینطور نیست که همین که از سالن سینما بیرون می‌آیند بگویند فیلم خوب بود یا بد و تمام. بیشتر تماشاگران می‌گویند فیلم روی آنها تأثیر طولانی گذاشته و تا مدتی به آن فکر کرده‌اند. گاهی در جشنواره با تماشاگرانی مواجه می‌شوم که می‌گویند چند روز قبل فیلم را دیده‌اند اما هنوز تصاویر آن پیش چشمشان پررنگ است. این حس خوشایندی است.

البته که این فیلم و بازیگری من هم مثل هر کار دیگری عاری از عیب نیست اما ما همه تلاشمان را انجام دادیم تا کاری انسانی و قابل‌قبول انجام دهیم و سؤالی در ذهن مخاطبان ایجاد کنیم. خوشبختانه به‌نظر می‌رسد این اتفاق افتاده است.

 

اگر سیمرغ امسال به نام شما ثبت شود، چه‌کسی در اطرافیانتان از همه خوشحال‌تر خواهد شد؟

قطعا پدر، مادر و برادرم بیشتر از همه از جایزه‌بردن من خوشحال می‌شوند. پیش از این هم هر بار جایزه‌ای گرفته‌ام در ذهنم به خوشحالی آنها فکر و خدا را شکر کرده‌ام.

به این فکر کرده‌اید که موقع دریافت جایزه روی صحنه چه بگویید؟

هنوز به این موضوع فکر نکرده‌ام. اگر کاندیدای سیمرغ شدم حتما به اینکه موقع گرفتن جایزه چه بگویم فکر می‌کنم.

 

پس چندان به برنده‌شدن امیدوار نیستید.

در داوری جشنواره نمی‌توان پیش‌بینی کرد چه اتفاقی می‌افتد و باید منتظر بود تا جشنواره به پایان برسد. اما من امسال حالم خوب است چون با فیلمی در جشنواره حضور داشته‌ام که بازخورد خوبی داشته است. ما جواب زحمات زیادی که برای فیلم کشیده‌ایم را گرفته‌ایم.

از طرف دیگر به‌نظر می‌رسد امسال به نسبت جشنواره‌های قبل، تعداد فیلم‌های خوب بیشتر است. پویابودن سینما خوشحال‌کننده است. امسال تنوع فیلم‌ها در ژانرهای مختلف بیشتر است و قالب یکسان سال‌های قبل شکسته شده.

به‌نظر شما این جشنواره و حضور موفق در آن می‌تواند نقطه شروعی دوباره و باعث تغییر مسیر شما شود؟

من مسیر خودم را می‌روم و سعی می‌کنم تجربه کسب کنم. تجربه اتفاقات جدید برایم جذاب‌تر از هرچیزی بوده است. امیدوارم این جشنواره و این فیلم باعث شود پیشنهادهای متنوع‌تری به سراغم بیایند که بتوانم راحت‌تر انتخاب کنم.

 

نظرات منتقدان درباره فیلم‌های جشنواره امسال را چطور دیدید؟

وقتی درباره فیلم و نقشی زیاد حرف زده می‌شود در واقعیت یعنی موردتوجه قرار گرفته و این یعنی آن تجربه دارد تأثیری بر بازیگر و بیننده می‌گذارد و خنثی نیست. گاهی به شکل ناجوانمردانه‌ای از روی بعضی فیلم‌ها و بازیگران رد می‌شوند.

البته که نقد کردن خیلی خوب است و به پیشرفت فیلمساز و بازیگر کمک می‌کند اما نقدها باید خالصانه‌تر باشد. اگر منتقد تصمیم بگیرد چیزی در راستای بهترشدن کار بگوید، انتقاد متفاوتی شکل می‌گیرد. خیلی از بازیگرانی که در جشنواره حضور دارند با تجربه جدیدی به صحنه آمده‌اند. تجربه کار متفاوت همیشه ریسک است و ممکن است با اشتباهاتی همراه باشد.‌

ای کاش طوری با این تجربه‌ها مواجه نشویم که افراد سرخورده شوند. همه ما در سینما یک خانواده هستیم، جشنواره و جایزه فقط بخشی از این فضاست. بازیگران بزرگی داشته‌ایم که هرگز این جایزه‌ها را نگرفته‌اند اما برای همیشه در یاد علاقه‌مندان سینما مانده‌اند. امیدوارم اعضای این خانواده بیش از گذشته هوای همدیگر را داشته باشند و وقتی شاهد تجربه جدیدی هستند، از آن حمایت کنند.

 

درباره خودتان هم نقدهای منفی شنیده‌اید؟

بله. من هم درباره خودم نقدهایی را خوانده‌ام که به‌نظرم منصفانه نبوده‌اند. من قبل از لیسانسه‌ها تجربه بازیگری در بیش از ۶۰تئاتر را داشتم. بعد از سریال وقتی دوباره به صحنه تئاتر برگشتم، می‌شنیدم که بعضی افراد می‌گویند چرا وقتی بازیگری وارد تلویزیون می‌شود سریع می‌خواهد سراغ تئاتر برود؟

نمی‌دانم این واکنش‌ها از کجا ریشه می‌گیرد، یا از عدم‌شناخت است یا از علاقه متعصبانه به بازیگران دیگر. در هر صورت شنیدن انتقادات اقتضای کار بازیگری است که دیده می‌شود و همیشه نقدهای مثبت و منفی درهم وجود دارد.

درباره هوتن شکیبا بازیگر جوان ایرانی

هوتن شکیبا حالا دیگر هم در سینما، هم در تئاتر و هم در تلویزیون نام ناشناخته‌ای نیست. با سیمرغی که با اولین حضور جدی سینمایی‌اش به کارنامه خود افزود، شکیبا حالا یکی از بازیگران مطرح و شناخته شده سینمای ایران است که در تلویزیون هم طرفداران خاص خود را دارند و احتمالا خیلی‌ها این روزها شاهد هنرنمایی این بازیگر در «فوق لیسانسه‌ها» با بازی شیرین وی هستند.

وی چند ماه گذشته کتاب «مغازه خودکشی» نوشته ژان تولی را خواند و آن را به صورت کتاب صوتی به بازار عرضه کرد تا طرفدارانش را به خواندن کتاب هم تشویق کند.