اعمال شب و روز عاشورا چیست؟

روز عاشورا روزی که در آن بزرگ‌ترین مصیبت عالم رخ داد و امام حسین (ع) و اهل بیتشان به شهادت رسیدند. این مصیبت به قدری بزرگ بود که در طول تاریخ مشابه آن دیده نشده و خداوند متعال نیز در زیارت عاشورا که حدیثی قدسی است، به این موضوع اشاره فرموده است: «... مُصِیبَهٍ مَا أَعْظَمَهَا وَ أَعْظَمَ رَزِیَّتَهَا فِی الْإِسْلَامِ وَ فِی جَمِیعِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض‌...»

اینک به مناسبت فرا رسیدن روز عاشورا به برخی از مهم‌ترین اعمال توصیه شده در کتاب شریف مفاتیح الجنان اشاره شده است.

شب دهم:  شب عاشوراست، سیّد سیّد در کتاب «اقبال» براى این شب دعاها و نمازهاى بسیار با فضیلت‌هاى فراوان روایت کرده، از جمله صدر رکعت نماز که در هر رکعت پس از سوره حمد سه مرتبه سوره توحید خوانده، و بعد از پایان صد رکعت هفتاد مرتبه بگوید:

سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ؛ منزّه است خدا، و سپاس خداى را، و نیست معبودى جز خدا، و خدا بزرگ‌تر است، و جنبش و نیرویى نیست مگر به خدای برتر بزرگ.

در روایت دیگر پس از العلى العظیم استغفار هم ذکر شده است و نیز چهار رکعت نماز در آخر شب که در هر رکعت پس از سوره حمد، هر کدام از آیة الکرسى و سوره‌هاى توحید و فلق، و ناس را 10  مرتبه بخواند، و پس از سلام صد مرتبه سوره توحید را قرائت کند.

و دیگر چهار رکعت نماز، در هر رکعت سوره حمد و پنجاه مرتبه سوره توحید و این نماز برابر است با نماز امیرالمؤمنین علیه‌السّلام که فضیلت بسیار دارد، و فرموده: پس از نماز، بسیار ذکر خدا کند، و صلوات بسیار بر رسول خدا صلى اللّه علیه و آله فرستد، و هرچه می‌تواند بر دشمنان ایشان لعن کند.

احیا این شب مانند آن است که عبادت کرده باشد به عبادت جمیع فرشتگان، و عبادت در آن، برابر هفتاد سال عبادت است، و اگر کسى را توفیق دست دهد، در چنین شبى در کربلا باشد، و امام حسین علیه‌السّلام را زیارت کند و نزد آن حضرت تا صبح بیتوته کند، خدا او را آغشته به خون امام حسین علیه‌السّلام در زمره شهدا با آن حضرت محشور فرماید.

روز دهم:  روز شهادت سیّد الشهدا علیه‌السّلام، و روز مصیب و حزن ائمه طاهرین علیهم‌السّلام و شیعیان ایشان است. در این روز سزاوار است شیعیان مشغول کارى از کارهاى دنیا نگردند، و براى خانه خود چیزى ذخیره نکنند، و مشغول گریه و نوحه و مصیبت باشند، عزادارى حضرت امام حسین علیه‌السّلام را بر پا کنند و اشتغال به ماتم داشته باشند به صورتى که در ماتم عزیزترین اولاد و اقوام خود اشتغال می‌ورزند، و آن حضرت را با زیارت عاشورا زیارت کنند.
و در نفرین و لعن بر قاتلان آن حضرت سعى کنند و یکدیگر را در مصیبت آن وجود مقدّس به این جملات تعزیت گویند:

أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ [عَلَیْهِ] السَّلامُ.

خدا مزدهاى ما را به خاطر سوگواریمان براى حسین (درود بر او باد) بزرگ گرداند، و قرار دهد ما و شما را از خون‌خواهانش به همراه ولیّ‌اش امام مهدى (عج) از خاندان محمّد.

و سزاوار است در این روز مقتل [کتابهایی که پیرامون واقعه کبربلا نگاشته شده است] بخوانند، و یکدیگر را بگریانند. روایت شده که چون حضرت موسى به ملاقات خضر (ع) و فرا گرفتن بعضى از حقایق از آن جناب مأمور شد، اول چیزى که در هنگام ملاقات بین ایشان مذاکره شد، این بود که خضر (ع) براى حضرت موسى مصائب و بلاهایى را که بر آل محمّد علیهم السّلام وارد می‌شود ذکر کند، هر دو گریستند، و گریستن ایشان شدّت گرفت.

از ابن عباس روایت شده است: در ذى قار خدمت امیرالمؤمنین علیه‌السّلام رسیدم، صحیفه‌اى به خط خود و املای پیامبر صلى اللّه علیه و آله بیرون آورد، و از آن صحیفه براى من خواند، در آن صحیفه مقتل امام حسین علیه‌السّلام بود، و اینکه چگونه شهید می‌شود و چه کسى او را به شهادت می‌رساند و چه کسى او را یارى می‌کند و چه کسى با او شهید می‌شود، پس آن حضرت گریه کرد و گریه‌اى سخت و مرا به گریه انداخت.

فقیر گوید: اگر مقام را گنجایش بود، مختصر مقتلى در اینجا ذکر می‌کردم، امّا محل را گنجایش آن نیست هرکه بخواهد به کتاب‌هاى ما در زمینه مقتل رجوع کند.

در هر صورت اگر کسى در این روز نزد قبر مطّهر آن حضرت باشد، و مردم را آب دهد، مانند کسى است که لشگر آن جناب را آب داده باشد، و با آن حضرت در کربلا حاضر بوده، و خواندن هزار مرتبه سوره توحید در این روز فضیلت بسیار دارد، و روایت شده: خداى رحمان به سوى او نظر رحمت کند، و سیّد براى این روز دعاى نقل کرده شبیه به دعاى عشرات، بلکه موافق بعضى روایات، ظاهرا خود آن دعا باشد

.

شیخ طوسى از عبداللّه بن سنان از امام صادق علیه‌السّلام چهار رکعت نماز و دعایى نقل کرده  که باید در این روز در وقت چاشت بجا آورد، ما به خاطر اختصار ذکر نکردیم، هرکه طالب است به زاد المعارد رجوع کند و نیز شایسته است که شیعیان در این روز بی آنکه قصد روزه کنند، از خوردن و آشامیدن امساک کنند. و در آخر روز، پس از عصر افطار کنند به غذایى که اهل مصیبت می‌خورند، ماند ماست یا شیر و امثال آنها، نه مثل غذاهاى لذیذ. علاّمه مجلس در زاد المعاد فرموده: بهتر آن است که روز نهم و دهم را روزه نگیرد، زیرا بنى‌امیّه این دو روز را براى برکت و شماتت بر قتل آن حضرت روزه می‌داشتند، و به دروغ، احادیث بسیار در فضیلت این دو روز، و روزه آنها را به حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله نسبت داده‌اند، و از طریق اهل‌بیت علیهم‌السّلام احادیث بسیارى در مذمّت روزه این دو روز به ویژه روز عاشورا وارد شده است.

و نیز بنى امیّه علیهم‌اللعنه براى برکت، آذوقه سال را در روز عاشورا ذخیره می‌کردند! به این خاطر از حضرت رضا علیه‌السّلام روایت شده: هرکه کوشیدن در حوائج خود را در روز عاشورا ترک کند، و به دنبال کارى نرود، حق تعالى حوائج دنیا و آخرت او را برآورد و هرکه روز عاشورا، روز مصیبت و اندوه و گریه او باشد، حق تعالى روز قیامت را روز شادى و سرور و خوشحالى او گرداند، و دیده‌اش در بهشت به ما روشن شود، هرکه روز عاشورا را روز برکت نامد، و در آن روز براى منزل خود چیزى ذخیره کند  خدا آن ذخیره را براى او مبارک نکند، و روز قیامت با یزید و عبید اللّه بن زیاد، و عمر بن سعید علیهم اللعنه محشور شود.

بنابراین انسان باید در روز عاشورا مشغول کارى از کارهاى دنیا نشود، بلکه در گریه و نوحه و مصیبت باشد، و اهل خانه خود را دستور دهد که عزاى آن حضرت را بپا دارند، و مشغول ماتم و سوگوارى باشند، چنان که در سوگ عزیزترین اولاد و اقوام خود مشغول می‌شوند، و در آن روز بیآنکه قصد روزه کنند، از خوردن و آشامیدن امساک ورزند، و در آخر روز پس از عصر افطار کنند گرچه به جرعه آبى باشد، و روزه کامل نگیرند، مگر آنکه در خصوص آن روز روزه واجب داشته باشد، که به نذر یا مثل آن بر او واجب شده باشد، و در آن روز در خانه خود آذوقه ذخیره نکند، و لب به خنده نگشاید، و به لهو و لعب نپردازد، و هزار مرتبه قاتلان آن حضرت را لعنت کند و بگوید:  «اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلامُ؛  خداوند بر قاتلان حسین (درود بر او باد) لعنت فرست.»

منبع:تسنیم