علت صلح نکردن ایران و آمریکا در برجام چیست؟

 یک مقام ارشد امنیتی کشورمان به تازگی به شبکه خبری «پرس تی وی» گفته است که ایران با پیشنهاد بازگشت گام به گام به توافق هسته ای مخالف است و تهران تنها در صورتی گام های جبرانی خود در برجام را به عقب خواهد برگرداند که تحریم ها به صورت مؤثری برداشته شوند.

خبرداغ:صحبت های قدیمی سردار سلیمانی در مورد سال جدید + فیلم

این مقام امنیتی که خواسته هویتش افشاء نشود، تصریح کرد که دولت جدید آمریکا تحریم های دولتی قبلی را لغو نکرده است. وی تأکید کرد اگر تحریم ها برداشته نشوند، ایران اقدامات بیشتری را در آینده نزدیک اتخاذ خواهد کرد که فراتر از تعهدات تهران ذیل توافق هسته ای است.

در سوی مقابل، دولت آمریکا ـ آن طور که خبرگزاری رویترز و روزنامه نیویورک تایمز چندی پیش گزارش داده اند ـ طرح «احیای گام به گام» را برای برجام دنبال می کند، آن هم نه به گونه ای که از لحاظ بهره مندی از امتیازها «احیای دوجانبه» در کار باشد بلکه به شکلی که مرگ برجام را برای یک طرف رقم زند و آن را برای طرف دیگر زنده کند.

مطابق این طرح که رئوس کلی آن در رسانه ها منعکس شده و به قرینه شواهد دیگر نیز قابل تأیید است دولت بایدن دنبال آن است با اعطای برخی امتیازاتِ نمادینِ خوش ظاهر اما کم فایده به جای لغو تحریم ها، ایران را به عقب نشینی از اقدامات جبرانی خود سوق دهد. آمدن «ریچارد نفیو» به وزارت خارجه آمریکا که به جهت نقش ویژه اش در طراحی تحریم های ضدایرانی لقب معمار شبکه تحریم ها را به خود اختصاص داده است و همچنین مؤلفه های «فشار هوشمند» که بایدن گفته خواستار جایگزین کردن آن به جای «فشار حداکثری» است گزاره هایی هستند که از این فرضیه حمایت می کنند (اینجا، اینجا و اینجا بیشتر بخوانید).

خبرداغ:زنده کردن کودک 2 ساله توسط مرد شمالی + فیلم جنجالی

از جنس گام هایی که دولت بایدن تا به حال برداشته است نیز می توان همین را استنباط کرد که سیاست دولت او دست کم در زمان حاضر این است که از اعطای آب نبات های فریبنده به ایران به جای امتیازهای واقعی فراتر نرود، مثلاً کاخ سفید ادعا کرده درخواست دولت ترامپ مبنی بر احیای تمام تحریم های سازمان ملل علیه ایران را پس گرفته است حال آنکه چنین تحریم هایی اساساً احیا نشده بود که او ادعای پس گرفتن آن را داشته باشد، زیرا در همان زمان که دولت ترامپ قصد داشت قطعنامه ای را برای رأی گیری درباره این تحریم ها برگزار کند 13 عضو از 15 عضو شورای امنیت با آن مخالفت کردند و در نتیجه 2 رئیس دوره ای شورای امنیت به صراحت اعلام کردند نمی توانند طرح آمریکا را به پیش ببرند.

جالب آنکه، دولت بایدن در حالی قصد دارد روغن ریخته تحریم ها را نذر کند و آن را به عنوان ژست خوش نیتی بفروشد که حاضر نشده است از گام بعدی ای که ترامپ بعد از شکست طرحش در شورای امنیت برداشته بود عقب نشینی کند. همان طور که می دانیم ترامپ بعد از آن شکست یک فرمان اجرایی برای جلوگیری از اتمام محدودیت های تسلیحاتی علیه ایران امضا کرد. بایدن قاعدتاً اگر واقعاً قصد عقب نشینی از سیاست ترامپ داشت و می خواست اقدامش اثری عملی هم داشته باشد می بایست این فرمان اجرایی ترامپ را هم حذف می کرد اما او نه تنها چنین نکرد بلکه دولتش رسماً اعلام کرد که سیاست دولت قبلی را در این زمینه ادامه می دهد. «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری روز اول اسفندماه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه سیاست دولت جدید درباره ممنوعیت های تسلیحاتی علیه ایران چیست، گفت: «واشنگتن سیاست منصرف کردن کشورها از عرضه سلاح به ایران را ادامه خواهد داد».

بر اساس شواهدی از همین دست است که مقام معظم رهبری موضع رسمی جمهوری اسلامی را این اعلام کرده است که تهران تنها بعد از رفع همه تحریم ها و راستی آزمایی اجرای تعهدات آمریکا حاضر است اقدامات جبرانی ای را که در واکنش به نقض توافق توسط واشنگتن و بی عملی کشورهای اروپایی آغاز شده اند به عقب برگرداند.

این موضوع، علاوه بر آنکه این طرح دولت آمریکا و کشورهای غربی را خنثی می کند با بسیاری از واقعیت های میدانی هم تناسب منطقی و وضعی دارد، زیرا طرح «گام به گام»، تنها در صورتی می تواند موضوعیت داشته باشد که اولاً دو طرف به یک شکل و به یک اندازه از چیزی دور شده باشند، حال آنکه در موضوع برجام می بینیم که آمریکا برجام را عملاً نقض کرده است در حالی که ایران بعد از یک سال اجرای کامل برجام و فرصت به طرف های غربی برای عمل به وعده هایشان، تنها تعهداتش را آن هم طبق مفاد موجود در خود برجام کاهش داده است. با توجه به اینکه اقدام ایران در واکنش به نقض عهد آمریکا صورت گرفته است حکم هر عقل سلیم این خواهد بود طرف ناقض ابتدا خسارتش را جبران کند و بعد از طرف مقابل بخواهد به عقب برگردد.

ثانیاً، اگر ایران به فرض هم بخواهد مسئله اول را نادیده بگیرد و بپذیرد که گام هایی را در برابر برخی گام های آمریکا بردارد میان گام های احتمالی دو طرف نمی توان تجانسی برقرار کرد که بتوان از طرح «گام به گام» سخن گفت. آن طور که از روال اجرای برجام در 5 سال گذشته هم مشخص است تعهدات ایران در این توافق کاملاً ملموس و اندازه پذیر است در حالی که طرف مقابل هم تعهداتش تفسیر پذیر است و هم خودش اهل مغلطه و سفسطه.

خبرداغ:آپشن جدید اینستاگرام برای افراد زیر 13 سال ایجاد شد + جزئیات

مورد سوم اینکه، میان ایران و آمریکا «توازن در اعتماد» وجود ندارد و در چنین شرایطی مطالبه توازن در گام ها منطقی به نظر نمی رسد. طرف آمریکایی به استناد رفتار گذشته ایران می تواند انتظار داشته باشد که تهران در صورت اعلام پایبندی به تعهداتش، تمامی مفاد برجام را همانند گذشته موبه مو اجرا خواهد کرد؛ اما اگر از کارنامه آمریکا در دبه کردن در توافق های بین المللی هم بگذریم و فقط از مورد برجام صحبت کنیم، طبعاً ایران نمی تواند به دولتی که از نخستین روز اجرایی شدن برجام تلاش کرد رفع تحریم ها فقط روی کاغذ انجام شود و در ادامه از همان سیاست رفع تحریم ها روی کاغذ هم عدول کرد، اساس را بر اعتماد قرار دهد، آن هم در شرایطی که مقام های دولت بایدن به صراحت می گویند که برجام را سکویی برای اهداف دیگری می خواهند.

بر همین اساس هیچ طرحی که با سیاست اعلام شده نظام انطباق نداشته باشد، مبنای تعامل ایران قرار نخواهد گرفت و آمریکا هم صرفاً می تواند روی طرحی حساب باز کند که با شروط ذکرشده رهبری انقلاب منطبق باشد.